Yine 27 Şubat 2010 günü yerel saatle 03:34’te Şili 8,8 büyüklüğünde bir sarsıntıyla yaklaşık 3 dakika sarsıldı. Depremi ‘yıkıcı bir felakete’ dönüştüren ise depremden 18 dakika sonra gelen tsunami oldu. Depremin yıkamadığını tsunami yıkadıÜlkenin kıyı kesimi büyük ölçüde sular altında kaldı.
Dönemin Cumhurbaşkanı Michelle Bachelet, ölü sayısını 723 olarak açıklamış ancak 800.000 kişi etkilendi. Maddi hasar çok daha fazlaydı. 4013 okul, 79 hastane ve 370.000 konut hasar gördü veya yıkıldı. Deprem ve ardından gelen tsunaminin yol açtığı yıkımın maliyeti 30 milyar doları aştı.
En çok yıkıma uğrayan şehirlerden biri de Maule bölgesindeki Constitución’du.
Ülke çapındaki yıkımın yaklaşık dörtte biri Constitución’da meydana geldi. Bölge halkı yıkılmış bir şehrin ortasındadır. 5 gün elektriksiz ve 20 gün susuz kalacaktı Çünkü 6 metreye ulaşan dalgalar her şeyi yerle bir etti.
Constitución’un nehir kıyısında yer almaktadır. La Poza’da neredeyse yıkılmayan bina kalmamıştı. 100’den fazla aile evlerini kaybetmişti. Burada bir an önce önlem alınması gerektiği yadsınamaz bir gerçekti.
Hedef, şehri yeniden planlamak için 100 gündü ve hızla çalışmalara başlandı.
Felaketten hemen önce konut müsteşarlığına atanan Andrés Iacobelli, koltuğunun keyfini çıkaramadan şimdi güçlü bir görevle karşı karşıyaydı. Özel şubeye güvenmek zorunda olduğunun farkındaydı.Şehrin en büyük ormancılık şirketi olan Arauco ve toplu konut projelerinde uzmanlaşmış Elemental şirketlerinin bir arkadaşı olan Alejandro Aravena ile bir araya geldi.
Arauco şirketi, “Sürdürülebilir Yeniden Yapılanma Projesi” (İspanyolca kısaltması PRES) için mali destek sağlamayı kabul etti. Elemental ise konut planıyla ilgilenecek ve planların sorunsuz işlemesini sağlayacaktı. La Poza ya birlikte yeniden inşa edilecek ya da bölgede yaşayan insanlar başka yerlere yerleştirilecekti. Bu değil Bu iki ihtimal halkı ikiye böldü. ; Bir kısmı La Poza’dan taşınmak isterken, bir kısmı da nehir bölgesine yakın yaşam alanlarından vazgeçmek istemedi.
Bu nedenle öncelikle halkın güvenini kazanmak gerekiyordu. Çünkü çok fazla soru işareti vardı.
La Poza’nın yeniden yapılandırılacağı “PRES” isimli projede toplam 150 milyon dolar bütçe ayrıldı ve bunun yüzde 70’i devlet tarafından karşılandı.Özel şirketlerin projeye katılması ve ortadaki büyük meblağlar da kamuoyunda soru işaretlerine neden oldu. Bu para gerçekten bilerek mi harcanıyor?
Hükümet ve projede yer alan şirketler bu endişeyi gidermeye çalışıyor. Mümkün olduğu kadar şeffaf olması gerekiyordu.Bu bahisteki en büyük adım Elemental üzerinden atılmış oldu.
Kasaba meydanına bir “açık ev” kuruldu ve projenin detayları burada adım adım sergilenecekti.
Herkes bu açık eve gelip nasıl bir şehir istediğini söyleyebilirdi. Kentteki sorunlar, kentte yaşayanların ağzından bizzat dinlendi. Böylece, insanların ihtiyaçları açık bir biçimde ortaya çıktı. İnsanlar bire bir zamanda, Düşüncelerine önem verildiğini gördü. ve projeyi takip etme fırsatı buldum. Tabii bu sayede Projeye olan güven de arttı.
Tsunami bölge için büyük bir riskti, ancak insanların çoğu ilk defa tsunami görüyorum diyordu. En büyük sorunları yağmur yağdığında evlerini su bastı.Bu nedenle projede tsunami, deprem ve sele karşı önlemler yer almalıydı.
Elemental firması La Poza için 3 farklı proje önerisi sundu.
Bunlardan ilki; tsunamiden çıktı, yorgun topraklar nadasa bırakıldı. Ucuz ve kolay bir formüldü ama insanlar yerlerini terk edip başka bir bölgeye taşınmak zorunda kaldılar. Büyük çoğunluk bu seçeneği desteklemedi.
Sunulan bir diğer seçenek ise ilk başta soru işaretlerini artırdı. La Poza’nın ortasından geçerken Haliç ve şehrin ortasına bir koruyucu duvar inşa edilecekti. Ancak bu birçok yönden mantıksız görünüyordu. Şili’deki felaketten bir yıl sonra Japonya’daki tsunami bunun kanıtıydı. Çünkü Japonya’ya 13 milyar dolara mal oluyorBazı bölgelerde duvarlar bile dev dalgaları engelleyemedi.
Elemental’ın son önerisi: Şehrin ve denizin ortasında bir orman yapmaktı. Böylece ağaçlar dalgaları yavaşlatabilir ve olası hasarı azaltabilir. Ülkenin Orrega adasındaki durum, bu fikir için hoş bir referanstı. Gerçekten de adanın etrafındaki çalılar daha fazla zarar görmesini engellemişti.
Bu üç seçenek halk oylamasına sunuldu.
Kazanan, Elemental tarafından sunulan son seçenekti. La Poza’nın karşısında bulunan Orrego Adası da plana dahil edildi ve La Poza ile birlikte Devlet tarafından 20 milyon dolara kamulaştırıldı.
Her ev için sadece 10 bin dolarlık bütçe azimli. Yani ya meskenler derme çatma olacaktı ya da başka bir analiz gerekiyordu. Elemental’in Şili’de farklı bölgelerde denediği ve başarılı sonuçlar aldığı bir projedir. “yarı ev” projesiaklıma geldi
Elemental’in Şili’de farklı bölgelerde denediği ve başarılı sonuçlar aldığı bir projedir. “yarı ev” projesikabul edilmiş.
Elemental’den Alejandro Aravena’nın proje hakkındaki düşünceleri “Kötü bir ev inşa etmek yerine, iyi bir evin yarısını inşa etmeye karar verdik.” sözleriyle dile getirdi. Böylece, 40 metrekare; mutfak/oturma odası, bir banyo ve iki yatak odası olan evleryapılmaya başlandı.
Evlerin boş bırakılan diğer yarısı ise içinde yaşayanlar tarafından diledikleri zaman tamamlanabiliyordu. Anayasa’da Projenin tamamlanması 4 yıldan fazla sürdü. ancak sonunda halk doğayla iç içe evlerine yerleşerek rahat bir nefes aldı. Projenin bu kadar uzun sürmesinin nedeni ise “desteklerin zamanla yavaşlaması” olarak açıklandı.
Yine de, rakip siyasi parti üyeleri, kamu ve özel şirketlerproje için işbirliği içinde işe yaradı çünkü böyle olması gerekiyordu. Şehir tarafından onaylanan bir projenin dayanak noktası olması için hükümet onayından, kamu tarafından benimsenmesinden ve özel şirketlerden geçmesi gerekiyordu. Şili bu felaketten çok şey öğrendi. Muhtemelen, bu “yeniden doğuş” meselinden bir şeyler öğrenebiliriz.
Kaynaklar: The Guardian, OECD, Los Angeles Times, ResearchGate
